Γρηγόριος Ταρωνίτης, κυβερνήτης της Χαλδίας
| Γρηγόριος Ταρωνίτης, κυβερνήτης της Χαλδίας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 11ος αιώνας |
| Θάνατος | 12ος αιώνας[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | κυβερνήτης |
Ο Γρηγόριος (αρχές 12ου αι.) από την Οικογένεια Ταρωνιτών ήταν κυβερνήτης του θέματος της Χαλδίας (Πόντου). Εξεγέρθηκε κατά του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού το 1103/04 και κυβέρνησε ως ανεξάρτητος ηγεμόνας την επαρχία του ως το 1106/07, ώσπου ηττήθηκε σε μάχη. Κρατήθηκε στη Φυλακή του Ανεμά, ώσπου έλαβε χάρη από τον Αυτοκράτορα. Μερικοί λόγιοι προτείνουν την ταύτισή του με τον Γρηγόριο Γαβρά, αλλά αυτό συζητείται.
Καταγωγή και νεανική ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οικογένειά του είχε πριγκιπική καταγωγή από το Ταρόν της Αρμενίας.[2] Δεν γνωρίζουμε τους γονείς του, αλλά ήταν ανιψιός του πανυπερσεβάστου Μιχαήλ Ταρωνίτου, συζύγου της Μαρίας Κομνηνής (αδελφής του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού).[2][3] Ο Καρλ Χοπφ, ο Αλεξάντρ Βασίλιεφ, ο Κλωντ Καέν, κά λόγιοι υποστηρίζουν, ότι ο Γρηγόριος Ταρωνίτης ταυτίζεται με τον Γρηγόριο Γαβρά, που εμφανίζεται για τελευταία φορά π. το 1091.[4] Αυτός ήταν γιος του Θεοδώρου Γαβρά κυβερνήτη του θέματος της Χαλδίας, που είχε πρακτικά ανεξαρτητοποιηθεί π. από το 1075, ώσπου απεβίωσε σε μάχη εναντίον των Τουρκομάνων το 1098.[5] Πάντως η ταύτιση είναι προβληματική:[4] ο Βασίλειος Σκουλάτος υποστηρίζει ότι η Άννα Κομνηνή, της οποίας η Αλεξιάδα είναι η κύρια πηγή για την περίοδο και για τους δύο άνδρες, δύσκολα θα τους συνέχεε, καθώς ήταν και δύο συγγενείς της. [6]
Από μία σειρά επιστολών του Θεοφυλάκτου επισκόπου Οχρίδος, προκύπτει ότι ο Γρηγόριος Ταρωνίτης κατείχε κάποιο πολιτικό αξίωμα στα Βαλκάνια, πριν αναλάβει μία αποστολή στον Πόντο π. το 1101-03. Εκεί θριάμβευσε, αναφέρει ο Θεοφύλακτος, εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων και των Φράγκων. Αυτή η μνεία φαίνεται, πως αναφέρεται στο εξής: το 1100 στη μάχη της Μελιτηνής οι Τούρκοι αιχμαλώτισαν τον Βοημούνδο Α΄ πρίγκιπα της Αντιόχειας και τον φυλάκισαν στη Νεοκαισάρεια του Πόντου.[4][3] Ο Γρηγόριος πλήρωσε τα λύτρα και τον ελευθέρωσε· όταν επέτυχε στην αποστολή του, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Αλέξιος Α΄ τον έκανε δούκα (στρατιωτικό διοικητή) του θέματος της Χαλδίας (Πόντου).[7]
Η διακυβέρνηση και η εξέγερση στη Χαλδία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με την άφιξή του στην Τραπεζούντα, έδρα του θέματος, ο Γρηγόριος αποφάσισε να εξεγερθεί εναντίον του Αλεξίου Α΄. Έτσι φυλάκισε τον προκάτοχό του Δαβατηνό και άλλους αξιωματούχους της πόλης. Στην αρχή ο Αυτοκράτορας προσπάθησε να τον πείσει ειρηνικά να υποταχθεί, αλλά ο Γρηγόριος απάντησε με ποιήματα προσβλητικά για τον Αλέξιο Α΄, την οικογένειά του, την ανώτερη στρατιωτική και μη ηγεσία. Ως αποτέλεσμα ο Αυτοκράτορας έστειλε στρατό υπό τον Ιωάννη Ταρωνίτη, γιο του Μιχαήλ και εξάδελφο του Γρηγορίου. Τότε ο Γρηγόριος βάδισε στην Κολώνεια, από όπου σκόπευε να ζητήσει βοήθεια από τους Δανισμενίδες της Σεβαστείας· αλλά ο Ιωάννης έστειλε τους Φράγκους μισθοφόρους του εμπρός και κατάφερε να συλλάβει τον Γρηγόριο, πριν η προσπάθεια εκείνου φέρει καρπούς.[4][8]
Καθώς οι προσφορές του είχαν απορριφθεί τόσο σκληρά, ο Αλέξιος Α΄ σκόπευε να τον τυφλώσει, τιμωρία συνήθης για τους στασιαστές.[9] Όμως ο Ιωάννης παρακάλεσε για επιείκεια προς τον εξάδελφό του, έτσι του επιβλήθηκε ξύρισμα των μαλλιών και των γενιών του και διαπόμπευση στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, πριν πεταχτεί στη Φυλακή του Ανεμά. Στην αρχή ο Γρηγόριος πεισματικά εκτόξευε προσβολές από το κελί του εναντίον του Αυτοκράτορα, αλλά μετά από παρέμβαση του φίλου του Νικηφόρου Βρυεννίου του νεοτέρου, συζύγου της Άννας Κομνηνής, πείστηκε να ανακαλέσει και να ζητήσει χάρη από τον Αλέξιο Α΄. Τελικά συγχωρέθηκε, ελευθερώθηκε και έλαβε υψηλότερες τιμές.[4][10] Ο Β. Σκουλάτος τον ταυτίζει με τον ομώνυμό του πρωτοβεστιάριο, έναν από τους κύριους υπουργούς στην αρχή της βασιλείας του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού,[10] αλλά συνήθως θεωρείται διαφορετικό πρόσωπο.[2]
Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 ODB, "Taronites" (A. Kazhdan), pp. 2012–2013.
- ↑ 3,0 3,1 Skoulatos 1980, σελ. 116.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Bryer 1970, σελ. 176.
- ↑ Bryer 1970, σελ. 175.
- ↑ Skoulatos 1980, σελ. 108.
- ↑ Skoulatos 1980, σελίδες 116–117.
- ↑ Skoulatos 1980, σελίδες 117, 156.
- ↑ ODB, "Blinding" (A. Kazhdan), pp. 297–298.
- ↑ 10,0 10,1 Skoulatos 1980, σελ. 117.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Bryer, Anthony M. (1970). "A Byzantine Family: The Gabrades, c. 979 – c. 1653". University of Birmingham Historical Journal. Birmingham. XII: 164–187.
- Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Skoulatos, Basile (1980). Les personnages byzantins de l'Alexiade: Analyse prosopographique et synthèse [The Byzantine Personalities of the Alexiad: Prosopographical Analysis and Synthesis] (in French). Louvain-la-Neuve: Nauwelaerts.